GüLe SeVDaLi BiR GeNçLiK
GENEL KÜLTÜR VE TARİH => Genel Kültür => Konuyu başlatan: orkide - 11 Haziran 2008, 23:55:58
-
Kagit nasil yapiliyor?
Kleopatra, Konfiçyüs, Einstein, Edison, Ts'ai Lun. Bütün bu kisilerin içinde insanlik tarihinin gelisimine en büyük faydasi olan kimdir dersek, herhalde Ts'ai Lun demezsiniz. Ama O'dur. Ts'ai Lun günümüzden yaklasik 2000 yil önce Çin'de yasayan bir memurdu ve MS 105 yilinda bugünkü kullanilan hali ile kagidi icat etti. Dutagaci kabugu, kenevir ve kumas parçalarini suyla karistirarak ezdi, lapa haline getirdi, presleyerek suyunu çikardi ve bu ince tabakayi kurumasi için günesin altinda ipe asti.
Aslinda insanlar MÖ 3500 yillarinda bile üzerine yazi yazabilecek çesitli seyler kullaniyorlardi. Kagidin icadi sonraki devirlerde Çinlileri dünyanin en gelismis kültürünün sahibi yapti. Sasirticidir ki, Orta Asya'ya 751, Bagdat'a ise 793 yilinda ulasan Ts'ai Lun'un kagit yapma metodu, Avrupa'da ilk kagit ancak 1151 yilinda Ispanya'da yapilabildi.
Özellikle matbaanin icadi ile birlikte kagida olan ihtiyaç gittikçe büyüdü. Yeterli hammadde bulmakta zorlanildi. Ayrica bu sekilde kagit imalati çok zaman aliyordu ve dünyani bir çözüme ihtiyaci vardi.
Kesin tarih bilinmiyor ama yaklasik 18. yüzyilin baslarinda Fransiz bilimci Rene - Antonie Ferchault de Reaumur ormanda agaçlarin arasinda yürürken bir yaban arisi kovani gördü. Yaban arilari evlerinde olmadigindan durup kovani incelemeye basladi. Birden kovanin kagittan yapilmis oldugunu gördü. Peki onlar paçavra kullanmadan kovani nasil yapiyorlardi? Sadece paçavra degil, kimyasallar, ates ve karistirma tanklarini da kullanmiyorlardi. Arilar insanlarin bilmedigi neyi biliyorlardi?
Aslinda her sey çok basitti. Kisa bir gözlem sonucunda gördü ki, yaban arilari ince dallari veya çürümüs kütükleri kemirir gibi agizlarina aliyorlar, burada mide sivilari ve salyalari ile karistiriyorlar ve kovanlarini yapmada kullaniyorlardi. Reaumur arilarin sindirim sistemini de inceleyerek bulusunu 1719 yilinda Fransiz Kraliyet Akademisi'ne sundu.
Ilk kagit makinesi 1798 yilinda yapildi. Ancak bu genis bir kayisin dönerek fiçidaki lapayi aldigi ve ince kagit haline getirdigi, her dönüste tek bir kagit yapabilen basit bir makine idi. Silindirli makine çok geçmeden 1809 yilinda John Dickinson tarafindan ilan edildi.
Günümüzde kagit üretimi yüksek teknoloji ile ve tam otomatik olarak yapilabilmektedir ama islemin adi esas olarak degismemistir. Kagitlarin arasindaki kalite farkini kullanilan lifin türü, lapanin hazirlanisi, içine katilan malzemeler, kimyasal veya mekanik metotlar belirler. Her ne kadar liflerin elde edilmesinde agaçlar ana kaynak ise de özellik tasiayn kagitlarin yapilmasinda günümüzde sentetik lifler de kullanilmaktadir.